S'iscraria

S’iscrariòngiu est un’atividade artigiana praticada in Ollolai e in àteras biddas de Sardigna dae s’època nuràgica (comente testimoniant unos cantos bronzetos e tzeràmicas).
Iscràriant petzi sas fèminas. Si sa gente bidiat carchi tziu iscrariende lu contaiant a ditzu e li poniant crobe. Fiat unu de sos traballos chi agiudaiat a trampare sa vida.

-

De iscraria si faghent istèrgios de impreu e de misuras diferentes: corbes, mesu-corbes, canisteddas, cherrigos, coghingiolas e iscatuleddos.

Pro iscrariare cheret a tirare s’iscraria chi sientificamente si narat “Asphodelus” e est una casta de erva arta chi naschit in logos solianos. Sas fògias de s’iscraria (irvutzu) sunt mannas, astrintas e illonghiadas a punta. Sa camba est arta unu metro o pagu prus e bogat frores biancos cun una riga iscura in mesu.

S’iscraria si tirat in martzu o in aprile cando est ispraende su frore, ca si nono est tropu modde. Cheret posta a assoliare pro deghe o vinti dies, cando nch’est pronta si carpit in duos de longu e si torrat a pònnere a assutare pro non si muforire. Tando si prendet a mannucros o mesu-mannucros chi s’arregollint in logos assutos. Manu a manu chi su mannucru servit, si ponet a modde duas o tres oras finas a ammoddigare (dae meda s’andaiat a su rivu e si poniat a modde aperdigadu pro lu fàghere abarrare in suta de s’abba). S’iscraria non devet èssere lassada tropu a modde ca si nono s’abbumbat. Tando si lassat pasare cugugiada in sas balletas, finas chi non est a mutta pro bogare sas “corrias” e sa “matza” (in ollolaesu “matha”): sa corria est sa corgiola e sa matza est su miduddu. Sas corrias e sa matza si prendent a mannucreddos ischirriende sas corrias craras pro fàghere s’istèrgiu prus fine, e sas prus iscuras pro fàghere s’istèrgiu prus grussu.

Pro comintzare a traballare s’infundent sas corrias e sa matza e s’imboligat sa corria a unu cantu de matza a manera de fàghere unu chircu: “su pipiolu”; pro sighire a traballare s’impreat su raju (unu puntzone de ossu de boe) chi si ponet a pùnghere sa tzerga (in ollolaesu therga) sa tzerga est un’inghìriu. S’inghìriu si faghet a puntu a puntu, punghende su raju in sa matza, bestende sa corria e imbolighende·la, e agiunghende matza cando nde bisongiat.Pro fàghere s’istèrgiu si traballat in antis su fundu e a pustis sa costa (sas tzergas podent èssere medas o de mancu segunde sa mannia de sa canistedda, de sa corve, de sa coghingiola e de su cherrigu), in s’urtima tzerga si faghet sa ria niedda o sos portellos. Dae meda cando s’istèrgiu fiat amaniadu si daiat a su viazante chi andaiat a lu vèndere in totu sa Sardigna in càmbiu de cosas chi non bi fiant in Ollolai: mescamente trastis pro sa domo, iscàmpulos de roba pro faghet vestes; camisas de trambicu, micadores, misuras de trigu o de òrgiu, usos e cannucras pintas pro filare sa lana, e a bortas puru dinare. Fiat un’economia misera ma agiudaiat a campare. A tempus de oje sos istèrgios de iscraria ant acuistadu prus valore, mescamente sos fines, difatis bolent postos a fàghere a cumandu e sunt bastante caros ca cherent traballu meda e sas fèminas chi iscrariant sunt semper prus pagas. Sunt impreados comente ornamentu in sa domo o postos in sos isposòngios pro cumbidare sos dùrighes.

S’iscrariòngiu est un’atividade artigianale apretzada a beru dae totu sos turistas chi benint a Ollolai.

-

Cuidadu dae sos istudentes de su seminàriu de sardu (LSC): Lucia Cadeddu, Maria Grazia Casula, Annalisa Columbu, Cosima Daga, Lorena Daga, Fellina Ladu, Giovanni Ladu, Viviana Petretto, Stefania Podda. Coordinamentu S.B.